Desde Galicia, notas sobre a transición planetaria
Está chegando a primavera. Con esforzo, sabendo que volverán días grises, vento norte e sabañóns nas mans. Pero hoxe o meu pai, Emilio González Vázquez, da Oliveira, en Arnoia, amencía oitenta primaveras. E o noso mundo púxose contento, como se fose a primeira primavera do mundo.
Logo virán outras. Pero esta pariuna el solo, con entusiasmo e alegría.
Asistín na Coruña esta mañá á inauguración da Campaña “Te corresponde / nos corresponde” da Cruz Vermella Española sobre a conciliación da vida persoal, familiar e laboral… e sobre as disparidades de xénero no mercado de traballo. Na web da campaña http://www.tecorrespondenoscorresponde.org/ pódese consultar toda a información dispoñible. O enfoque é empregar o humor para explicar unha realidade que non ten graza. Por iso o microsite da campaña leva ese nome: http://www.enrealidadnotienegracia.org/. Porque sen conciliación perdemos todos e todas. Só que elas perden máis ca nós.
Acaso sexa a empresa, e esta é a insistencia desta campaña, quen maior responsabilidade ten para facer posible o que na Lei é unha realidade e na práctica unha utopía. Pero non é menos certo que memtres os homes utilicemos posicións de poder que están na sociedade como ferramenta de opresión na parella (por fas ou por nefas) as declaracións marcharán por un lado e a realidade por outro.
Estamos, de verdade, dispostos -os homes- a que as cousas cambien, comezando polas pequenas cousas que están na nosa man e que non nos dá a gana de facer no fogar?
Non se improvisa. Acaso porque a única importante acontécelle a cada quen consigo mesmo. Pero, ao cabo, quen non mantén lealtades, alén do propio embigo, carece dunha perspectiva humana da existencia. Non é que non teñamos dereito a mudar de opinión, de compañías, mesmo de bando, que a vida dá moitas voltas. Acontece ás veces que a única maneira de permanecer fiel aos propios principios é ir mudando de comaradas.
Pero todo ten un límite. Seguro que non hai nada tan inmutable que non se poida cuestionar. Tampouco ninguén tan relativo que non mereza que permaneza o noso corazón e a nosa vida por un tempo ao seu carón.
Diría incluso máis. Quen non pode mostrar lealtades, carece de convencementos. E conduce a súa vida entre o egoísmo e a traizón. Quen só exhibe lealtades, carece de convencementos. E conduce a súa vida entre o gregarismo e o fanatismo.
Lonxe fica o Ramadán do ano pasado. E aínda non anda perto o de ogano. Pero comezou o xexún baha’í, tan parecido ao Ramadán, e ao tempo tan distinto, lonxe do noso senso de pecado, pero perto da nosa idea de purificación do corpo e de mellora da persoa. E agora, despois dos entroidos, antes da Pascua florida, tócalle a vez á nosa tradición cultural, acaso tamén á nosa relixión, para os que aínda camiñamos nela.
Seguir a cumprir un ritual porque foi dos nosos pais, para que sexa dos nosos fillos, pode ter pouco senso. Pero se non queremos que os ritmos de Samba e as comparsas chegadas de fóra acaben devorando aos nosos entroidos, alguén entre nós, debería botar mañá cinza pola cabeza e comezar a xeira das carnes tollendas, non por mortificación, senón para mellorar como persoas; e para seguir sendo galegos.
Antes era doado. A pesar dos medos. Non vira aínda unha década do tempo que me tocou vivir sobre a terra e xa era consciente de que ser maior non era o mellor que me podía pasar. Pero tampouco era cousa de ficar. O río sempre levaba a auga río abaixo. E o vento Sur sopraba nas nubes montaña arriba. Sempre foi. É lei de vida.
So que agora, coa rótula totalmente calcificada, cando xa vivín como pouco dúas vidas, non é tan doado saber que vén despois. Medrar xa non é unha cuestión biolóxica. Por iso as incertezas deste tempo son ben outras. Non hai marcos na terra para os límites. O ceo, ben certo, é libre. Pero andar ceibes e sen roteiro non é hábito entre nós.
Párome e penso: teño algúns rascuños en papel sobre o que farei mañá. E tarefas postas, para min e para a miña xente, cando menos ata que volte o frío. Pero non hai case rotinas na miña vida. Acaso as máis básicas, para erguerse, nese riscar do día artificial e constante que gozo e sufro; tamén para deitarse. O resto, son vieiros trazados no vento.
Velaí o espazo simbólico onde trato de erguer as pólas da alma.
Ogano torna a enerxía de noutrora. É un retorno á vida activa, ao equilibrio entre o corpo e a mente, unha volta á alegría sana e espontánea que nace da fondo da alma e tamén do corpo. É unha sensación de que non todo está vivido, de que non todo está perdido.
É como comezar unha terceira vida. E, con todo, fican algunhas cousas do mellor que tivo esta segunda vida, acaso xa andada, acaso xa consumida. Non se pode recomezar desterrando absolutamente todo o que temos gañado. Non se pode desandar totalmente o camiño andado. E menos cando tratamos de recuperar a enerxía que nos deu a nosa primeira vida e que logo fomos perdendo.
Acaso non dure nada do que hoxe estou gozando. E volvan días de pranto, de berros e de sombras. Mais hoxe brua fóra o temporal, e seguen a correr as galernas do inverno, mentres no noso corazón hai calma de novo.
Non resulta doado. Cómpre arricar as rotinas, que por veces saen con anacos de pel, e sempre doen. Como o cravo fondo dos versos da nosa poeta, deixan un oco que non é doado encher.
Pero logo xorde a novidade. E, acaso o máis importante, recoñecemos esa parte esquecida da nosa adolescencia, acaso da infancia agochada baixo a seriedade ou sepultada polo orgullo. Non porque renunciemos ao que conseguimos con esforzo, senón porque rescatamos os valores básicos que nos levaron a ser o que somos.
O máis complicado é dar o primeiro paso, cortar as primeiras amarras, sentir que nos falta firme baixo os pes. Pero logo sentimos a levedade, a ausencia de gravidade e un xeito novo de sentirnos nun medio novo.
Xuntámonos para reflexionar. Non como habitualmente, cando nos piden contas do que facemos ou pedimos contas do que fan outras persoas. Tamén esa é unha forma de reflexionar; a máis frecuente. Pero nesta ocasión, foi diferente. Cada persoa falaba desde o corazón, desde a paixón. Pero tamén desde a práctica profesional, procurando unha razón, un horizonte, un futuro.
Acontece a verdade cando fala o corazón e a razón escoita e axuda. Cando o primeiro son as persoas, as esperanzas, o seu futuro. E logo a procura dun camiño.
As de agora, comezaron en Túnez (a Patria de Aníbal Barca e Santo Agostiño). Convén non esquecer que o nome ven das voltas que daban os corpos celestes arredor da terra… E que agora somos nós os que rolamos arredor do sol incesantemente; e este, sobre o núcleo da Galaxia… Moito cambiou o mundo. A comezar pola nosa imaxe del. E moito ten aínda para cambiar. E non necesariamente na dirección que queremos; pero tampoco á forza na dirección que tememos. Por veces (hoxe é unha delas) para tornarnos máis insignificantes, ao tempo que continuamos nas nosas rotinas. O mesmo que acontecera con Copérnico e a súa, sobre o orde do ceo.
Pero eu teño para min que estamos a vivir días que han cambiar os nosos mapas mentais, e mesmo as rotas da nosa imaxinación, derrubando algúns muros mentais, acaso abrindo outros non menos difíciles de sobradar. E non porque vaia virar a Historia. Pode que sí , pero non teño ningunha indicación clara ao respecto. Desde logo, está virando a forma de construír a democracia nos países árabes. E, se a nosa complicidade non esmaga este soño, acaso teñamos novos aliados para a liberdade e novos competidores para o benestar do noso primeiro mundo, as portas dos nosos mares e dos nosos soños.
Pode que toque agora cambiar os soños, porque mundando o ceo que nos acobilla, podemos cambiar a orientación da nosa casa e do noso mundo. Do contrario, seguiremos adurmiñados baixo un ceo plano, alumeados a penas por un sol que morre cada noite por moito que cada mañá resucite.
Igual que os acenos nas mans ergueitas cara un vello tren, nas fotos sepias dos álbumes das alacenas de noutrora, de cando en vez chega a hora das despedidas. Nin sempre fica a saudade pairando no aire limpo da tarde, logo da choiva. Algunhas veces é só amargor o que sentimos, acaso polo perdido, acaso polo tempo investido en fundar as cidades de Ningures. Por veces, mesmo o que queda é unha alegría serea; pode que polo anceio de perder unha presenza non desexada; pode que polos momentos bos, que son o que queda despois do adeus.
Pero hai despedidas, breves, escuentas, que sorprenden a quen as protagoniza, no andén e no tren que marcha. Como cando non ves pasar ao home da gorra, nin te percatas de que xa subiu o revisor. Despedidas que non deixan verbas sen dicir e atada a gorxa, acaso para sempre.
Logo temos que volver ao andén, pode que unha vez e outra, para rescatar os restos do recordo e os panos que non voaron ao vento.
