Despedindo 2020
A carta do Nadal
Nesta noite fría, hai unha muller parindo nun portal. Desprazada forzosa, axiña terá que fuxir co seu fillo e o seu home. A policía anda tras dela por causas políticas que non comprendemos.
Pasou hai dous mil anos e segue pasando. Así, Deus, un dos nosos, chega á nosa vida para ficar, se o deixamos.
E nós celebramos a súa presenza facendo un mundo máis acolledor e máis humano.
Bo Nadal a todas as persoas de corazón aberto!!!
A carta da Pascua 2020
Cando era un rapaz, cada Domingo de Pascua saímos coa cruz florida a levar a beizón ás casas… a todas as casas da parroquia de Mondariz sen excepción. A práctica relixiosa ou o comportamento cotián de cada quen, non era relevante. O importante era a chegada da Pascua Florida (o domingo despois da primeira lúa chea a seguir do equinoccio da primavera).
Recenden aínda na miña pituitaria as lembranzas dos pisos de madeira acabados de fregar con lixivia. A miúdo era a mañá do Venres Santo a ocasión propicia para facer unha limpeza anual que incluía unha desinfección a fondo dos solos de madeira, das lareiras -onde aínda ficaban- e das espeteiras. Andar os camiños todos da parroquias, de lugar en lugar, petar a todas as portas, sentir medo dos cans, beber o viño da casa e probar o roscón, era facer parte dunha sincronía ritual que nos achega colectivamente a unha orde nova.
Non estamos no tempo de tratar de recuperar aqueles rituais dunha sociedade confesional e indubidablemente homoxénea, pola forza do poder e do costume. Afortunadamente, nestes corenta anos cambiaron ben de cousas e a cruz florida xa non vai petar á porta de ninguén… por máis que eu teña saudades de compartir flores e beizóns. Pero pode que agora sexa o tempo de remitirnos a ritos e mitos antigos, que nos axuden a proxectar o futuro.
Acaso poidamos comparar os corenta días da corentena cos días da coresma, iguais en duración e en dureza… Acaso poidamos comparar o necesario peche das nosas casas e das nosas vidas co peche do sepulcro, ou co peche dos que foxen da represión de Roma nos días da paixón de Xesús… Oxalá poidamos comparar a saída que nos agarda coa Resurrección! Sería unha boa forma de dar vida actual a mitos pretéritos, para que axuden a mover os nosos pequenos mundos na dirección correcta e a sincronizar as nosas existencias na dirección que marca a primavera.
Oxalá, porque non hai ningunha garantía de que o mundo que nos agarda sexa máis luminoso e florido. Ben poida ser máis triste e gris, máis cheo de trolas e mentiras, máis controlado desde os ollos do Gran Irmán, menos dado á liberdade e á xenerosidade. Indicios non faltan: a máquina do asexo xa está en marcha. Tamén a máquina da falsidade que crea odio e desconfianza, e que chama a voces por unha sociedade máis autoritaria e menos plural.
A Pascua feliz que eu vos desexo nesta alborada é aquela que arela unha convivencia pacífica e un esforzo colectivo a prol da saúde e do benestar, aquela que nos faga vivir máis atentos ás necesidades das demais persoas, especialmente das vulnerables, … E que nos permita soñar cun mundo onde logo dos días de morte e tristura, chega a resurrección da vida en común.
Marco Marchioni, na memoria
Vigo 23/03/2020
Onte morreu Marco Marchioni. Un mestre do traballo social comunitario. Para quen tivemos a ocasión de traballar con el, acaso o mestre do traballo social comunitario. Asesou o Plan Autonómico de Drogodependencias de Galicia durante os anos ’90. Jesús Morán, sendo xefe de Servizos do Plan, contratou os seus servizos para axudar a fortalecer ás diferentes entidades comunitarias que en Galicia trataban de combinar a prevención inespecífica cunha acción decidida cos grupos de risco e con aquelas persoas que precisaban unha axuda profesional e próxima para superar as adicións.
Eu xa coñecía a obra de Marco Marchioni, porque era a referencia obrigada sobre metodoloxía de Animación Sociocultural e Desenvolvemento comunitario durante os anos oitenta. Daquela non había ningunha profisión articulada arredor desas disciplinas. Pero as persoas empeñadas no que despois se chamou “Educación Social” tiñamos a abriga de adicar o noso tempo libre a estudar a obra de Marco Marchioni e a tentar de poñela en práctica nos ámbitos en que estabamos comprometidas.
Non está de máis lembrar que, na formación de Marchioni, a mesma escola impartía os estudos de traballo social e educación social como disciplinas colindantes, tan lonxe da actual diverxencia académica que, ao meu ver, non beneficia en absoluto a ningunha de ambas disciplinas e que obriga a converxer logo, na práctica social interdisciplinar, cun feixe de prexuízos corporativistas pouco favorecedores dunha interacción fecunda.
Aqueles anos do Plan Comunitario do Casco Vello de Vigo comezaron para min de xeito ilusionante, traballando canda Ricardo Costa Arribe, psicólogo e compañeiro inesquecíbel, con que completei a miña formación como profesional. Ricardo era o afortunado que podía traballar con Marco Marchioni cando viña a Vigo. Os demais, a penas podíamos participar nalgunha sesión de traballo. Pero resultaba moi estimulante saber que a metodoloxía e os enfoques que estabamos a empregar viñan dunha fonte segura e vigorosa.
A nosa experiencia rematou dunha forma pouco satisfactoria, entre outras cousas porque eu como presidente da Asociación do Plan Comunitario tomei algunhas decisións sobre persoas e sobre xestión que resultaron nefastas a medio prazo. Queda, iso si, a pretensión de crear un lugar mellor para vivir no casco histórico de Vigo. E a memoria das aprendizaxes daquel tempo a carón do mestre Marco Marchioni.
Un paseo nas ribeiras do Tea
O outono veu duro. Durante semanas só coñecemos unha choiva interminable, o ceo gris, as nubes que pasan rápido para deixar paso a nubes máis negras, a horizontes máis pechados…
Hai poucos días que cesou a choiva. As noites son máis frías e a néboa agroma do fondal dos vales, pero tamén por entre os outeiros e mesmo no alto dos montes. E a luz da mañá non adoita a poder ben con ela.
Por iso foi sorte poder pasear onte as ribeiras dos ríos Xabriña e Tea cunha luz incerta de mediodía que premitiu o sol alumuniñar os nosos ollos….
Educación intercultural e aprendizaxe do idioma en menores estranxeiros
Formación para o profesorado do CPR Pablo VI
A Rúa de Valdeorras – 14 de outubro de 2019
A demanda
A demanda dunha sesión formativa sobre educación intercultural e aprendizaxe do idioma foi realizada por Ángeles Terrón, a Orientadora Educativa do Centro, e enderezada á Dirección Xeral de Inclusión Social da Consellería de Política Social.
O motivo da demanda é a presenza de tres menores marroquís no Centro, nos niveis educativos de 2º de Educación Primaria (EP), 5º de EP e 3ºde ESO. Os menores, que chegaron durante o mes de agosto de 2019 á Rúa de Valdeorras procedentes de Marrocos, non falan ningún idioma europeo. Tampouco existe a seguridade de que falen nin comprendan o árabe clásico nin os estándares do árabe utilizados polos medios de comunicación de Oriente Medio e polos tradutores das linguas occidentais ao árabe. Os menores foron escolarizados no nivel educativo que lles correspondía por idade, aínda que non hai ningunha evidencia de que teñan superado os niveis correspondentes. Esta situación resulta especialmente preocupante no caso do maior, que é o que presenta un desfase curricular máis forte.
Daquela, os tres elementos sobre os que o Centro Educativo precisaba un apoio específico, no ámbito da formación e a capacitación do profesorado, son os seguintes:
1. Educación Intercultural
2. Adquisición dun idioma estranxeiro no contexto de inmersión lingüística (pero sen adaptación ao devandito contexto)
3. Estratexias didácticas para o establecemento de obxectivos curriculares
A preparación da sesión formativa
Para a preparación da sesión formativa empregáronse tres tipos de elementos completamente diferenciados:
1. A experiencia didáctica doutros centros educativos e doutras entidades sociais. Como Centro Educativo con experiencia tomouse o CPI O Toural, por ser un dos Centros Educativos con máis longa e exitosa experiencia de integración de alumnado marroquí en Galicia. Como entidade social tomamos a experiencia da Fundación Bayt Al-Thaqafa, entidade membro de Red Acoge (á que tamén pertence a Asociación Diversidades) cunha longa traxectoria na escolarización de alumnado marroquí e paquistanés.
2. A experiencia da Asociación Diversidades no ámbito da realización de actividades de formación e educación intercultural, tanto no ámbito de educación de persoas adultas como no ámbito da formación do profesorado nos niveis de Educación Secundaria Obrigatoria e de Primaria.
3. A experiencia do formador co sistema educativo de Marrocos, adquirido mediante a realización de visitas técnicas In Situ con motivo da realización dun proxecto de veciñanza liderado pola Xunta de Galicia.
Co CPI O Toural fíxose unha sesión in situ de revisión da bibliografía didáctica dispoñible, tanto de carácter específico como de carácter inespecífico (especialmente materiais de Pedagoxía Terapéutica -PT- e Audición e Linguaxe –AL-).
Desenvolvemento da sesión formativa
A sesión formativa comezou co recoñecemento de que as persoas especializadas en educación son as propias que integran o equipo profesional do Centro Educativo, de xeito que a sesión formativa non ofrece unha solución aos problemas que afrontan, senón só algunhas ferramentas imprescindibles para mellorar a súa abordaxe profesional. Ningunha persoa externa pode substituír aos mestres no labor educativo. Só que podemos contribuír nunha aplicación innovadora das destrezas e capacidades que o propio profesorado ten sobradamente adquiridas e traballados.
Por esta razón, planificouse unha única sesión formativa que estivo estruturada en tres partes:
1. O enfoque pedagóxico
2. A abordaxe didáctica
3. A revisión da bibliografía dispoñible
O enfoque pedagóxico
No enfoque pedagóxico abordouse a necesidade de pensar globalmente a educación cando afrontamos problemas desta natureza. A primeira pregunta non é: “agora que fago?”; a pregunta debe ser: “para que quero educar”. Porque esta pregunta permite saber que o fundamental, ante o problema da comunicación lingüística e cultural entre profesorado e alumnado, é a adquisición das competencias comunicativas necesarias para a vida cotiá. A continuación sería oportuno adquirir as competencias comunicativas específicas do contexto da aula e, por último, hai que lograr interesar ao alumnado pola adquisición de competencias profesionais a través da educación. Só unha vez logrados eses tres obxectivos ten sentido realizar un axuste entre as competencias adquiridas e o currículo académico tal como se desenvolve habitualmente.
O outro enfoque pedagóxico sobre o que se reflexionou foi sobre a Educación Intercultural. Para iso, estableceuse a diferencia coa educación colonial, pero tamén coa educación multicultural, destacando que a educación intercultural non trata de facer prevalecer a suposta superioridade da cultura occidental, pero tampouco acepta como válida calquera abordaxe cultural dos problemas. Máis ben entende que existe un marco democrático de dereitos e liberdades, e tamén de obrigas e responsabilidades que debe ser compartido por todas as persoas e os grupos culturais. E que para establecer un diálogo sobre as diferentes abordaxes culturais desde marco de convivencia cómpre desenvolver unha forma específica de empatía, á que chamamos competencia intercultural.
A abordaxe didáctica
Na abordaxe didáctica reflexionamos sobre os avances producidos na didáctica das linguas durante os últimos tempos, especialmente da man das novas tecnoloxías da información e da comunicación. Pero, ao mesmo tempo, sobre o feito de que xa na antigüidade existían persoas plurilingües e formas de aprendizaxe dos idiomas relacionados co contacto intensivo con eles: o que denominamos na actualidade a inmersión lingüística. Esa estratexia debe acabar producido como resultado o pleno dominio idiomático por parte do alumnado, con tal de que se produza interaccións significativas co profesorado e, na medida do posible, co resto do alumnado. Para lograr a interacción significativa é para o que necesitamos os principios pedagóxicos desenvoltos no apartado anterior.
A outra estratexia didáctica que debe estar presente constantemente é a utilización de imaxes concretas ou de debuxos figurativos que permitan designar os obxectos ou as accións e sinalar eses obxectos ou accións de forma inequívoca. A estratexia deíctica é a máis utilizada nos contactos interculturais en ausencia de tradutores, resultando de gran utilidade no contexto da aula, e permitindo o emprego de materiais visuais pensados orixinariamente para os problemas de audición e linguaxe ou para o xogo.
Por último, entrégase un documento breve sobre os erros máis comúns no ensino da lingua española a falantes oriúndos das linguas árabes, que permite modificar ou mellorar o ensino das linguas.
Revisión bibliográfica
A sesión rematou cunha exposición de materiais didácticos editados en España durante os últimos vinte anos, cun breve comentario sobre a utilidade de cada un deles e da relación que teñen cos enfoques pedagóxicos adoptados e coas estratexias didácticas que nos parecen máis oportunas para a problemática concreta que aborda o Centro Educativo.
A Rúa de Valdeorras, 14 de outubro de 2019
Petroglifos de Pé de Mula
Sabaxáns, Mondariz 
Mediterráneo: Fronte á guerra contra as persoas migrantes, a solidariedade non cederá máis!
Mediterráneo: Fronte á guerra contra as persoas migrantes, a solidariedade non cederá máis!
Mediterráneo: Fronte á guerra contra as persoas migrantes, a solidariedade non cederá máis!
Unha aproximación á primavera
El terrorismo racista es una amenaza global
El terrorismo racista es una amenaza global
— Leer en www.guerraeterna.com/el-terrorismo-racista-es-una-amenaza-global/
Comparto esta reflexión necesaria á espera de ofrecer a miña propia, desde logo converxente con esta.
